Chợ Tàu New York

Chợ Tàu New York là nơi tập trung người Hoa đông nhất thế giới Tây Phương. Số dân cư chánh thức ở đây từ 100,000 đến 200,000 người.

Tuy nhiên số dân ở lậu (illegal immigrant) không biết nói tiếng Mỹ, chỉ sống lẩn quẩn ở chợ Tàu, số dân sống bất hợp pháp đông hơn. Theo hướng dẫn viên du lịch người Hoa giải thích, cộng đồng người Hoa ở New York có thể lên đến 500,000 người.

Múa lân ngày Tết.

Chợ Tàu Manhattan là một địa danh lịch sử của Mỹ từ năm 2010. Địa danh này bao gồm Phố Ý Nhỏ (Little Italy) ở bên cạnh chợ Tàu và lần lần bị người Hoa xâm nhập và lấn lướt.

Khác với Saigon ở đó người Hoa tập trung sống ở Chợ Lớn, ở thành phố New York, có nhiều chợ Tàu rải rác khắp thành phố, lớn nhất là chợ Tàu Manhattan. Ngoài chợ này còn có chợ Tàu ở Flushing, Elmhurst và Brooklyn.

Chợ Tàu Manhattan rất lớn, bao gồm hơn 32 đường phố. Ranh giới của chợ Tàu này là đường Grand ở phía Bắc, đường Worth ở phía Nam, đường Allen ở phía Đông và đường Lafayettte ở phía Tây. Những đường ranh giới này có vẻ như đã lỗi thời.

Tôi vừa đi thăm chợ Tàu mới về, nhận thấy các tiệm tùng người Hoa đang vượt qua ranh giới này. Khu chợ Tàu Manhattan hiện được nới rộng rất nhiều. Lấy một thí dụ. Nhiều tiềm tùng nguời Hoa đã được mở vượt đường Lafayette ở phía Tây, tới đường Broadway và đặc biệt khu đường Canal và lân cận, họ đã lấn xuống gần đường hầm Holland (Holland Tunnel).

Đó là diễn tiến hòa bình, âm thầm lấn đất mở mang bờ cõi. Được biết mấy chục năm nay gốc gác người Hoa ở đây đã thay đổi rất nhiều. Trước đây đa số dân ở chợ Tàu này là di dân từ Quảng Đông, Hong Kong và Phúc Kiến tới. Mấy chục năm nay, sau khi Mao Trạch Đông bắt tay với Nixon, di dân từ đại lục Trung Quốc (mainland) đến rất đông, và đang lấn lướt số người Tàu cũ.

Quang cảnh chợ Tàu Manhattan New York

Ai đã đến chợ Tàu trước, và ai là người đầu tiên mở tiệm ở đây? Chợ Tàu New York bắt nguồn từ thế kỷ 19. Người Tàu đầu tiên đến sanh sống tại New York là Quimbo Appo, đã tới New York trong những năm 1840. Người đầu tiên mở được tiệm và lập nghiệp vĩnh viễn khu chợ Tàu này là Ah Ken. Anh ta đã đến đây sanh sống, lúc ban đầu bán dạo thuốc xì gà (cigar), sau mở tiệm ở đường Park Row ngày nay. Ah Ken đã đến New York năm 1858.

Do ảnh hưởng của luật hạn chế người Hoa di dân vô đất Mỹ (Chinese Exclusion Act) được ban hành vào năm 1882, chợ Tàu không phát triển được trong một thời gian lâu dài. Luật này được bãi bỏ vào năm 1965. Bộ luật di trú mới của đảng Dân Chủ do Ted Kennedy chủ xướng giỡ bỏ hạn định đối với di dân đến từ Á Châu. Người da vàng nhờ đó đến Mỹ dễ dàng hơn. Người Hoa có lợi nhất. Họ đã đến đây rất đông.

Năm 1870 chợ Tàu New York có 200 người Tàu sanh sống. Năm 1882 khi luật kỳ thị người Tàu được ban hành, số người Tàu ở đây tăng lên thành 2,000 người. Năm 1900 số này lên đến 7,000. Trong số này, chỉ có 200 bà Tàu thôi.

Một vài quán ăn Việt Nam ở chợ Tàu Manhattan:

Quang cảnh chợ cá

Kể từ sau 1965, người Á Châu đến Mỹ lập nghiệp rất đông. Dân số chợ Tàu New York bùng nổ, đông không thể tưởng tượng. Có người cho rằng người Tàu ngày nay ở New York đông từ 200,000 hoặc hơn. Vì có nhiều dân Tàu qua lậu, nên theo một hướng dẫn viên du lịch ở đây cho biết, có thể hơn 500,000 người Tàu hiện đang sanh sống ở đây.

Chợ Tàu Manhattan rất lớn. Bảng hiệu các tiệm tùng, quán ăn toàn viết chữ Tàu. Các hãng du lịch chợ Tàu toàn nói tiếng Tàu. Họ còn có xe đò xe bus chạy từ chợ Tàu này qua chợ Tàu kia, nối liền chợ Tàu Flushing nơi tôi ở với chợ Tàu Manhattan, chợ Tàu này với các chợ Tàu khác miền Đông Bắc Hoa Kỳ như Boston hay Washington DC.

Những tiệm bán rau cải và cá tươi đều tập trung ở những đường Mott, Mulberry, Canal và East Broadway. Những tiệm nữ trang bán vàng vòng và hột xoàn được tập trung ở đường Canal, đoạn giữa đường Mott và Bowery. Ở chợ Tàu Manhattan có khoảng 200 quán ăn Tàu, tha hồ cho các bạn đến đây ăn uống.

Lang thang chợ Tàu Manhattan.

Nhiều tiệm Việt Nam cũng mỡ ở khu chợ Tàu này. Ngoài một số chợ Việt Nam (tiệm bán đồ Việt Nam như gạo, nước mắm, và nhiều món hàng khác của Việt Nam), ở đây có khoảng gần 15 quán ăn Việt Nam bán đủ thứ từ bún, phở, hủ tiếu và nhiều món ăn khác như cơm gia đình và các món nhậu. Tại các quán ăn Việt Nam ở đây, các bạn có thể nhậu bia Saigon, như ở quê hương.

Du khách đến thăm chợ Tàu nên xem gì? Ở đây có một số điểm du lịch quan trọng. Trước tiên phải kể nhà thờ tên "Church of the Transfiguration" được xây vào năm 1815, ở đường Mott. Khu này trước đây thuộc khu Ngả Năm (Five Points), một khu di dân nghèo khổ đa số là người Ái Nhĩ Lan, Do Thái và Ý Đại Lợi. Đây là khu đầu trộm đuôi cướp nổi tiếng ở New York, giống như khu Bình Xuyên ở Saigon ngày xưa. Nhà thờ này do một ông cha góc người Cuba thành lập.

Một địa điểm du lịch quan trọng khác là quãng trường Kimlau. Đây là tượng đài kỷ niệm những người Mỹ gốc Hoa đã bỏ mình vì Tự Do và Dân Chủ.

Một địa danh nổi tiếng khác là chùa Mahayana và tượng Phật vàng lớn nhất vùng Bắc Mỹ.

Công viên Columbus đầy ắp người Hoa đến đây chơi mạc chược và xập xám, đánh cờ tướng, ca và vũ theo nhạc cổ truyền của họ, rất đặc biệt. (Sẽ bổ túc sau).