Nguyên nhân Chiếm Phố Wall: Của 1% Do 1% Vì 1% (Bài 2)

Sự phẩn nộ hay tức giận của phong trào Chiếm Phố Wall đã lan rộng khắp thế giới. Nhiều người vẫn chưa hiểu tại sao.

Để hiểu rõ hơn sự phẩn nộ của Phong Trào Chiếm Phố Wall hiện nay, tôi xin giới thiệu với các bạn một bài phân tách về thành phần 1% nhà giàu nước Mỹ, và sự phân chia tài sản bất bình đằng trong xã hội hiện nay. Bài này do kinh tế gia Joseph E. Stiglitz viết. Ông đã từng đoạt giải thưởng Nobel Kinh Tế Học.

Vì bài của tác giả quá dài nên tôi đã phân chia làm nhiều bài sẽ post trong nhiều lần. Trong Bài 1 tác giả đã lý luận nền kinh tế trong đó cách biệt giàu nghèo quá lớn như ở Mỹ hiện nay sẽ không tốt về lâu về dải. Trong bài này, tác giả sẽ giải thích tại sao.

Tôi là 99% (We are the 99%).

Lý do thứ nhất: sự phân chia bất bình đằng dẫn tới tình trạng cơ hội càng ngày càng ít hơn cho nhiều người. Mỗi khi chúng ta giảm bớt sự bình đằng cơ hội, điều đó có nghĩa chúng ta đã không sử dụng đúng mức tài sản quí báu nhất của chúng ta, là nhân dân, trong việc sản xuất tốt.

Nữ Thần Công Lý bị bịt mắt. Hình chụp khi phong trào Chiếm Phố Wall đến Chiếm Times Square ở New York thành phố lớn nhất nước Mỹ.

Lý do thứ hai: những méo mó dẫn tới tình trạng bất bình đẵng như quyền hành nằm trong tay một thiểu số, hệ thống thuế khóa có lợi cho một thiểu số đặc biệt trong xã hội (Special interests), những méo mó đó sẽ tác hại làm cho guồng máy kinh tế hoạt động thiếu hiệu năng.

Sự méo mó do tình trạng bất bình đẵng gây ra sẽ tạo nên nhiều méo mó (distortions) khác trong guồng máy kinh tế gây thêm nhiều tác hại cho guồng máy này. Lấy một thí dụ cụ thể, hiện có rất nhiều người trẻ tuổi tài cao trong xã hội, khi họ thấy những phần thưởng kếch xù (của phố Wall) đã quyết định chọn học ngành tài chánh thay vì chọn những ngành khác giúp nền kinh tế phát triển sản xuất hiệu năng hơn và khỏe mạnh hơn.

Hãy điều tra sự thối nát của Phố Wall.

Lý do thứ ba và có lẽ đây là lý do quan trọng nhất: một nền kinh tế tân tiến đòi hỏi phải có những "hành động tập thể" (collective action). Nó cần chánh phủ đầu tư vô hạ tầng cơ sở, giáo dục và kỹ thuật.

Nước Mỹ và cả thế giới đã hưởng lợi rất nhiều nhờ những chương trình khảo cứu do chánh quyền đỡ đầu dẫn tới khám phá ra Internet và sự tiến triển của ngành y khoa công cộng v.v.

Thế nhưng đã từ lâu nước Mỹ đầu tư quá ít trong địa hạt hạ tầng cơ sở (hãy nhìn tình trạng đường xá cầu cống, đường rầy xe lửa và phi trường của chúng ta ngày nay), trong những khảo cứu căn bản (basic research), và trong hệ thống giáo dục mọi cấp. Và nhiều cắt giảm tương lai cho các địa hạt này đang ló dạng.

Hãy cứu giúp Nhà Giáo thay vì Nhà Băng.

Chúng ta không nên ngạc nhiên trước tình trạng này. Đây là hậu quả không thể tránh khỏi khi có hố sâu ngăn cách giàu nghèo quá lớn trong xã hội, sự phân chia tài sản quá bất bình đẳng. Khi nhà giàu trở thành quá giàu, họ sẽ không muốn xài tiền cho những công việc chung nữa.

Nhà giàu sẽ không cần chánh quyền để có công viên, hay y tế, hay an toàn cá nhân, họ có thể mua những thứ đó cho riêng họ. Làm như vậy càng ngày họ càng cảm thấy xa lạ với người bình thường trong xã hội, và họ mất đi sự cảm thông với người bình thường như trước đây khi họ nghèo hơn.

Một khi họ quá giàu họ rất lo sợ chánh quyền mạnh, vì chánh quyền này có thể điều chỉnh lại cán cân, lấy một phần tài sản của họ đề đầu tư vô những gì lợi ích chung cho xã hội.

Nhóm 1% có thể than phiền về chánh quyền hiện nay ở Mỹ, nhưng thật ra họ rất thích khung cảnh chánh trị hiện nay: chánh quyền tê liệt không làm gì được, không phân chia tài sản lại cho công bằng hơn, không làm được gì ngoài chuyện bớt thuế cho họ.

Nước Mỹ sẽ thất bại nếu thành phần 1% thắng.

Cho tới nay các nhà kinh tế không biết phải giải thích đầy đủ sự bất bình đẵng càng ngày càng tăng ở Mỹ ra sao. Luật cung cầu giải thích một phần nào tình trạng này. Những kỹ thuật tiết kiệm lao động (Labor saving technologies) chắc chắn đã làm mất đi nhiều việc làm của giới trung lưu hay giới lao động chân tay. Sự toàn cầu hoà (Globalization) đã tạo ra một thị trường thế giới, làm cho người lao động không chuyên môn của Mỹ với lương bổng rất cao phải cạnh tranh với người lao động giá rẻ ở hải ngoại. Những thay đổi trong xã hội cũng có một vai trò, sự suy tàn của các nghiệp đoàn ở Mỹ trước đây đại diện cho 1/3 giới lao động, nay chỉ đại diện cho 12% giới này thôi.

Một lý do quan trọng tại sao chúng ta có bất bình đẵng trong xã hội là tại vì nhóm 1% muốn vậy. Thí dụ rõ ràng nhất là chánh sách thuế khoá. Hạ thuế suất trên tiền lời đầu tư (Capital gain), là địa hạt nhà giàu kiếm tiền, đã giúp đỡ giới nhà giàu rất nhiều. Tiếng Mỹ gọi đó là "free ride", có nghĩa là đi xe miễn phí.

Cần đổi mới. Nhóm 1% (Nhà Giàu) đã đưa chúng ta đến cảnh thất nghiệp và bất ổn xã hội hiện nay.

Sự độc quyền hay gần như độc quyền luôn luôn là nguồn gốc của sức mạnh kinh tế, từ John D. Rockefeller ở đầu thế kỷ và Bill Gates ở cuối thế kỷ trước.

Việc thực thi lỏng lẻo luật pháp về cấm tập quyền (anti-trust laws), đặc biệt dưới thời các Tổng Thống đảng Cộng Hòa là một cơ hội trời cho giới nhà giàu 1%.

Phần lớn sự bất bình đẵng hiện nay do người ta vận động thao tác hệ thống tài chánh. Người ta đã mua chuộc chánh quyền để thay đổi những luật lệ giúp người ta làm giàu. Và khi họ thất bại, chánh quyền cho họ vay tiền không lấy lời và cứu vớt họ (bailout). Những người giám sát họ nhắm mắt để họ muốn làm gì thì làm, như thiếu minh bạch hay khi quyền lợi xung đột (Conflict of interest).

Bài của kinh tế gia Joseph E. Stiglitz viết rất dài. Ông đã phân tách tỉ mỉ nhóm 1% này đã mua chuộc ảnh hưởng chánh trị ở Hoa Thịnh Đốn ra sao, để họ được bảo vệ tiếp tục hưởng sự bất bình đẵng nầy. Nếu các bạn đọc được tiếng Mỹ, mời các bạn đọc tiếp ở link sau đây:

http://www.vanityfair.com/society/features/2011/05/top-one-percent-201105

Nếu không, tôi sẽ tóm lược tiếp trong nhiều entry tới. Mời các bạn đón xem. Bài nầy phân tách rất đầy đủ lý do tại sao phong trào Chiếm Phố Wall được sự hưởng ứng toàn cầu như ngày phẩn nộ vừa qua cho thấy.

Hãy cứu nguy nước Mỹ, đóng thuế nhà giàu phố Wall. Phe đa số trong Hạ Viện Mỹ nhất quyết không chịu tăng thuế Nhà Giàu (Nhóm 1%).